عوامل مؤثر در نورگیری ساختمان

اگر تا به حال برای خرید آپارتمان یا اجاره‌ی خانه اقدام کرده باشید، حتماً یکی از مهم‌ترین معیارهایی که برای انتخاب خانه و نوع ساخت آن در نظر گرفته‌اید، روشنایی خانه است که اصطلاحاً به آن نورگیری ساختمان می‌گویند. همان طور که می‌دانید خورشید از سمت مشرق طلوع کرده و از سمت مغرب نیز غروب می‌کند. بنابراین با توجه به وضعیت جغرافیایی کشور ما بر روی کره‌ی زمین و حرکت خورشید در طول ساعات شبانه‌روز و همچنین حرکت آن در طول سال، میزان نورگیری ساختمان خانه‌های مختلف که در جهت‌های مختلفی ساخته می‌شوند، می‌تواند متفاوت باشد. در این مقاله قصد داریم توضیحاتی را در این زمینه ارائه کنیم:

• شناسایی جهت‌های اصلی جغرافیایی و تاثیر آنها بر نورگیری ساختمان

قبل  از هر چیز باید جهت‌های اصلی جغرافیایی را به خوبی بشناسیم و بتوانیم آن‌ها را در فضای واقعی تشخیص دهیم. همه‌ی ما با چهار جهت شمال، جنوب، مشرق و مغرب آشنا هستیم و هر روز آن‌ها را به کار می‌بریم. یکی از روش‌های تشخیص جهت‌ها و نوع ساخت ساختمان در نظر گرفتن جهت طلوع خورشید است. از آنجایی که خورشید در صبحگاه از سمت مشرق طلوع می‌کند، اگر دست راست خود را به سمت خورشید بگیریم، دست چپمان جهت مغرب و جهت‌های بالا و پایین نیز به ترتیب شمال و جنوب را نشان خواهند داد. راه دیگر برای تشخیص جهت‌ها استفاده از یک قطب نما است.

• ساختمان‌های شمالی ـ جنوبی

در نظر بگیرید که منزل شما در وسط یک کوچه قرار دارد که در هر دو طرف آن در امتداد کوچه خانه‌های دیگری نیز قرار گرفته‌اند. از آنجایی که در هر خیابان و هر کوچه دو ردیف ساختمان قرار دارند، برخی از این ساختمان‌ها در سمت شمال جغرافیایی کوچه هستند و برخی دیگر در سمت جنوب جغرافیایی. ساختمان‌هایی که در سمت شمال جغرافیایی قرار گرفته‌اند را از نظر نوع ساخت، ساختمان‌های شمالی و ساختمان‌هایی که در سمت جنوب جغرافیایی کوچه یا خیابان قرار گرفته باشند را ساختمان‌های جنوبی می‌گویند.

معمولاً در ساختمان‌های شمالی نوع ساخت به گونه‌ای است که پس از ورود از درب اصلی به حیاط وارد می‌شویم، اما در ساختمان‌های جنوبی پس از ورود از درب اصلی به داخل ساختمان وارد می‌شویم و پس از آن به حیاط وارد خواهیم شد. معمولاً در هر مجتمع آپارتمانی از هر دو نوع شمالی و جنوبی واحد وجود دارد. ساخت شمالی ـ جنوبی بر روی میزان نورگیری ساختمان مؤثر است و معمولاً نورگیری ساختمان در ساختمان‌های جنوبی نسبت به ساختمان‌های شمالی بهتر است. البته برخی از ساختمان‌ها دارای ساخت شمالی ـ جنوبی هستند، یعنی مساحت ساختمان به گونه‌ای است که به دو کوچه محدود شده است. این مسئله برای ساختمان‌های شرقی ـ غربی با نام دو بَر یا دو نبش نشان داده می‌شود.

• ساختمان‌های شرقی ـ غربی

برخی دیگر از ساختمان‌ها بر اساس وضعیت جغرافیایی کوچه یا خیابانی که ساختمان در آن قرار گرفته به دو دسته‌ی شرقی و غربی تقسیم می‌شوند. تشخیص این نوع ساختمان‌ها نیز به صورت مشابه با تشخیص ساختمان‌های شرقی ـ غربی انجام می‌گیرد. به این صورت که اگر در یک کوچه رو به جهت شمال جغرافیایی بایستید، ساختمان‌هایی که در سمت راست شما قرار می‌گیرند ساختمان‌های شرقی بوده و ساختمان‌های سمت چپ شما ساختمان‌های غربی هستند.

• تأثیر فصل‌های سال بر نورگیری ساختمان

همان طور که می‌دانید تابش نور خورشید در تمام فصول به یک صورت نیست و دلیل این موضوع هم زاویه‌ی اندکی است که زمین را از حالت عمود خارج کرده و محور آن را تا حدی مایل نموده است. در اواخر اسفندماه و اوایل فروردین ماه تابش آفتاب در راستای خط استوا و موازی با آن صورت می‌گیرد. در نتیجه طول شب و روز در این ناحیه با هم برابر می‌گردد. اما در مناطق دیگر به میزانی که از خط استوا دور می‌شوند، مدت زمان روز و شب با هم متفاوت خواهد بود؛ به گونه‌ای که در برخی از فصل‌ها روز بسیار طولانی بوده و شب بسیار کوتاه است و یا برعکس. این موضوع در کشور ما هم اتفاق می‌افتد؛ چنانکه می‌دانیم کشور ما به دلیل اینکه در نیمکره‌ی شمالی زمین قرار گرفته است، در فصل تابستان روزها طولانی‌تر هستند و در فصل زمستان شب‌ها و این موضوع متناسب با نوع ساخت ساختمان‌ها بر مدت زمان نورگیری انواع آن‌ها تأثیرگذار است.

• جمع بندی

در شهرهای بزرگ ساخت شمالی ـ جنوبی و شرقی ـ غربی بودن ساختمان یکی از معیارهای نسبتاً مهم محسوب می‌شود. چون نوع ساخت ساختمان‌ها به گونه‌ای است که تراکم زیادی در آن‌ها وجود دارد و نزدیک به هم ساخته می‌شوند. به علاوه جمعیت زیاد در شهرهای بزرگ سبب می‌شود تا مجتمع‌های آپارتمانی چندین طبقه با ارتفاع بلند ساخته شوند که این امر خود در نورگیری ساختمان‌های دیگر تأثیر قابل توجهی دارد. این در حالی است که در شهرهای کوچک به دلیل باز بودن فضای شهری و تراکم کم ساختمان‌ها نورگیری برای اکثر ساختمان‌ها به حد کافی انجام می‌شود.

معمولاً در ساختمان‌های جنوبی، واحدهای جنوبی نورگیری بهتری دارند و در ساختمان‌های شمالی واحدهای شمالی از این امتیاز برخوردار هستند. از آنجایی که تابش نور خورشید به داخل ساختمان تأثیر قابل توجهی بر سلامتی و شادابی روحیه‌ی انسان دارد، بهتر است قبل از خرید خانه حتماً به ساخت شمالی ـ جنوبی یا شرقی ـ غربی خانه توجه داشته باشید و البته در این باره وسواس زیادی به خرج ندهید. از آنجایی که نورگیری ساختمان یک امتیاز مهم محسوب می‌شود مشاوران املاک، زیاد بر این مورد تأکید می‌کنند به گونه‌ای که برخی خریداران از سایر معیارهای یک خانه خوب غافل می‌شوند و پس از خرید متوجه می‌شوند که چه اشتباهاتی را مرتکب شده‌اند.